Jan Mars
redactie, productie en bewerking
van teksten, woorden en taal
|
De geschiedenis van de atletiek, deel 7
Discuswerpen
De
oorsprong van het discuswerpen is in nevelen gehuld. Veelal wordt
aangenomen dat deze tak van de atletiek zoals die heden ten dage
beoefend wordt, oeroude wortels heeft. Op antiek aardewerk uit
Griekenland staan immers duidelijk zichtbaar discuswerpers afgebeeld,
zo beweert men. Daarbij valt het enerzijds op dat de mannen (het zijn
altijd mannen die discuswerpend op antiek aardewerk staan) bij hun worp
kennelijk dezelfde vreemde houding aannemen als ook nu nog gebruikelijk
is, en anderzijds dat deze mannen hun sportieve activiteit spiernaakt
beoefenen, wat tegenwoordig minder gangbaar is.
Lijkt het onomstreden dat de figuren op deze vazen en schalen aan het
discuswerpen zijn, de nieuwste inzichten in de comparatieve ethnologie
werpen daar evenwel een geheel ander licht op.
Volgens de bekende Macedonische ethnoloog Arvin Marievski (in zijn
dissertatie ‘Bacati stavri; etnologičke misle Grčke lončarije’; Skopje
1996) is de Griekse samenleving al eeuwenlang een mannenaangelegenheid.
In het openbare leven zijn het de mannen die de overhand hebben;
vrouwen spelen een weinig zichtbare en ondergeschikte rol. De Griekse
mannen gaan naar onze westerse maatstaven, en vermoedelijk juist
vanwege de onzichtbaarheid van vrouwen, opvallend intiem met elkaar om:
hier bestaan nog Echte Vriendschappen, waarbij mannen voor elkaar door
het vuur willen gaan en dat ook duidelijk laten merken.
Dit weerspiegelt zich volgens Marievski in de dansen die nog immer op
het Griekse platteland kunnen worden waargenomen. Dat zijn voor een
niet onaanzienlijk deel mannendansen: een rij mannen danst, de voorste
danser, ondersteund door zijn buurman, voer top uiterst geconcentreerde
wijze gecompliceerde danspassen uit, met een intensiteit die
vergelijkbaar is met de blues. Langs de kant zitten de Vrienden van de
danser; zij leven intens mee met de voordanser, en op zijn hoogtepunt,
als de danser en de muziek hun climax bereiken, gooit een van hen, de
Echte Vriend, een aardenwerken bord aan stukken. (Dat men tegenwoordig
dankzij ClubMed en Arke in de Griekse toeristencentra stomdronken
Nederlanders serviesgoed kapot ziet gooien, heeft evenveel met deze
authentieke praktijk te maken als James Last en André Rieu met
klassieke muziek.)
Marievski is van mening dat de afbeeldingen op de archeologische
vondsten abusievelijk zijn opgevat als discuswerpers. De schilderingen
vormen volgens hem een hommage aan de Echte Vriendschap: ze laten het
moment zien waarop de Echte Vriend het hoogtepunt van de dans kracht
bij zet door een bord aan scherven te gooien. Dat hiermee de herkomst
van het discuswerpen in genen dele is verklaard, beschouwt Marievski
als een futiliteit: zijn vakgebied is immers, zo stelt hij terecht, de
vergelijkende ethnologie, niet de sport.
Daarbij waarschuwt hij ervoor te snel relaties te zien tussen enerzijds
de welgemeende uitingen van Echte Vriendschap in de huidige
mannendanspraktijk in Griekenland, en anderszijds de curieuze folklore
van het gooien met diverse voorwerpen zoals die zich op atletiekbanen
in de gehele wereld heeft ontwikkeld.
2008/5
| |