Jan Mars
redactie, productie en bewerking
van teksten, woorden en taal
|
De geschiedenis van de atletiek, deel 5
Marathon
Het
is een onuitroeibaar misverstand dat de marathon, het atletiekonderdeel
waarbij hardlopers 42,195 kilometer afleggen, genoemd is naar de Slag
bij Marathon. Dat is onzin. De marathon heet naar de Andalusische
kustplaats Mar-a-Thon, waar men op ceremoniële wijze het begin van de
tonijnenvangst viert.
Mar-a-Thon ligt aan de Costa del Sol, tussen Mar-Bella en Gibraltar.
Jaarlijks wordt daar in september het Fiësta del Thon gehouden. Dit
Tonijnenfeest begint sinds mensenheugenis als de eerste tonijnen voor
de kust worden waargenomen. De jongemannen van het dorp, die vanaf 4
september bivakkeren bij de kapel van Petrus de Heilige Visser op de
rotsen boven het strand, lopen, zo gauw ze de vissen signaleren, zo
hard mogelijk naar het dorp, tien kilometer verderop, om daar het
nieuws te brengen, waarna ze onmiddellijk doorhollen naar de haven, nog
eens vijf kilometer, waar ze zich inschepen in hun primitieve
visserssloepen om met knuppels en pikhouwelen de tonijnen te lijf te
gaan.
Dit Mar-a-Thonse gebruik kreeg bredere bekendheid dankzij Britse
toeristen die aan het einde van de negentiende eeuw Gibraltar
bezochten. Zij gaven er de term ‘marathon’ aan, een term die in 1896
goed van pas kwam bij het programmeren van de Olympische Spelen. De
marathon besloeg toen vijftien kilometer, net als in Mar-a-Thon; in
1908 kreeg de race, vermoedelijk bij vergissing, zijn huidige lengte.
De gebruikelijke verwijzing naar de veldslag bij Marathon is
aantoonbaar onzin. In Marathon, een plaats bij Athene, zouden op 12
september 490 v.C. 20.000 Perzische soldaten verslagen zijn door 10.000
Grieken. De hardloper Phidippides holde naar Athene om het nieuws te
vertellen; daar kon hij slechts uitbrengen: ‘We hebben gewonnen’,
waarna hij dood neerviel. Dat zou na 42,195 kilometer zijn geweest. Het
is met name de Griekse geschiedschrijver Herodotos die ons dit vertelt.
Inderdaad bestaat ten noordoosten van Athene het dorp Marathonas, dat
het denkbeeld verspreidt het Marathon van 2500 jaar geleden te zijn.
Dat is natuurlijk een verzinsel: Marathonas ligt ruim 53 kilometer van
Athene. Trouwens, marathonlopers weten dat je echt niet dood gaat als
je zo’n eind hardloopt.
Het verhaal van Herodotos wemelt overigens van de onzin. Zo vertelt hij
hoe zwaar bewapende Griekse infantristen in enkele minuten bijna twee
kilometer overbrugden. Niet alleen in dat fysiek onmogelijk, bovendien
torsten de Grieken zo’n twintig kilo bepakking, was het bloedheet,
werden ze beschoten door 20.000 Perzische boogschutters, en konden ze
daarna óók nog de veldslag winnen!
Dat de geschiedschrijving van Herodotos dus met een flinke korrel zout
dient te worden genomen, wordt nog onderstreept door het feit dat de
man zes jaar ná de Slag bij Marathon werd geboren, op Samos (bij
Turkije), als lid van de Griekse upper class, en hij bovendien voor
zijn werk een Griekse staatsprijs ontving.
2008/3
| |